Meester Delmarcelle werd geïnterviewd op 16 mei 2023 op de RTBF in het kader van het programma QR Actu over het wetsvoorstel betreffende relschoppers en een mogelijke inbreuk op het stakingsrecht.

Is het recht om te protesteren in gevaar in België?

16 Mei 2023 om 09:42 Door Bertrand Henne

Is het recht om te protesteren in gevaar in België? De ABVV denkt van wel en luidt de alarmbel. Aanleiding is een tekst van de minister van Justitie die voorziet dat personen die veroordeeld zijn voor bepaalde daden gepleegd tijdens openbare manifestaties, verboden kunnen worden om te protesteren.

Meer strengheid

Deze tekst wordt vandaag besproken in de commissie justitie van de Kamer en maakt deel uit van een reeks maatregelen die zijn opgenomen in het wetsvoorstel met als doel justitie menselijker, sneller en strenger te maken. In het strengere en repressievere aspect vinden we dus de mogelijkheid voor een rechter om een bijkomende straf van tijdelijk verbod om te demonstreren gedurende drie jaar op te leggen aan personen die veroordeeld zijn voor daden van geweld of vernieling tijdens manifestaties of openbare evenementen.

De memorie van toelichting van het wetsvoorstel richt zich duidelijk op wat men 'relschoppers' noemt en verwijst naar het geweld dat zich voordeed tijdens manifestaties tijdens de Covid-lockdowns. In de tekst staat: Hoewel de meeste protesten en manifestaties goed verlopen, zien we ook dat steeds meer mensen, vaak gemaskerd, zich aansluiten met als enige doel gewelddaden tegen de politie te plegen en schade aan te richten. Via dit geweld wordt de vrijheid van meningsuiting van alle burgers bedreigd, evenals het recht om te protesteren.

De tekst is gebaseerd op het Franse voorbeeld, waar sinds 2019 de wet op de openbare orde strenger is geworden en waar het verbod om te demonstreren kan worden opgelegd voor gewelddadige feiten.

Relschoppers

De tekst richt zich dus op 'relschoppers'. Waarom maakt de ABVV zich hier zorgen over? Omdat ze vreest dat sommige rechters een zeer ruime definitie hebben van wat een 'relschopper' is. Thierry Bodson, de voorzitter van de ABVV, vreest dat een stakingspiket waarbij een pallet wordt verbrand of een rotonde die wordt geblokkeerd tijdens een manifestatie, door sommige rechters als onder deze wet vallend kunnen worden beschouwd en dus kunnen leiden tot een verbod om te demonstreren.

Het is waar dat de lijst vrij lang is: Beperking van het recht om deel te nemen aan protestbijeenkomsten zal alleen mogelijk zijn vanwege geweldsdelicten of vandalisme gepleegd in het kader van een (eerdere) protestbijeenkomst. Samengevat richt het wetsvoorstel zich op de volgende misdrijven: Strafbare samenzwering (322); Bedreiging tot het plegen van een strafbaar feit tegen personen of goederen (327); Doodslag (393); Mishandeling en opzettelijke verwonding (398 tot 401); Brandstichting (510 tot 518); Bepaalde vormen van vandalisme (520 tot 525bis); Vernieling of beschadiging van goederen, koopwaar of andere roerende zaken (528 tot 534); Schade aan onroerende zaken (534ter en 534quater); Strafbare feiten tegen de wapenwet (artikel 23 wapenwet).

Thierry Bodson draait er in Le Soir niet omheen en noemt het plan erger dan een aanval op automatische loonindexering.

Interventionisme

Deze tekst past in een dieperliggende trend. Justitie mengt zich steeds meer in sociale conflicten, en meestal ten gunste van werkgevers. Dat is onmiskenbaar. De tussenkomsten van justitie in sociale conflicten waren in de jaren 80, 90 en zelfs 2000 zeer zeldzaam. Herinner u het zeer harde conflict bij de forges van Clabecq waarbij de militanten van de ABVV de snelweg hadden geblokkeerd met bouwmachines, de rechtbank sprak hen vrij.

Maar die tijd is voorbij. Er was de zeer symbolische veroordeling na de blokkade van de Cheratte-brug, er waren andere veroordelingen voor kwaadwillige belemmering van het verkeer in Antwerpen. En dan toont het conflict bij Delhaize aan dat justitie niet aarzelt om stakingspiketten te bestraffen in naam van het economische recht van bedrijven of het recht op arbeid. Deurwaarders, soms geholpen door de politie, treden steeds vaker op. Met succes voor Delhaize, het management slaagde er grotendeels in de gevolgen van sociale protesten te verminderen. De tussenkomsten van justitie hebben de machtsverhouding tussen werkgevers en vakbonden veranderd.

In dit klimaat van verzwakking van de vakbonden in sociale conflicten en een beperkende interpretatie van het stakingsrecht door rechters, komt deze repressieve maatregel in de Kamer ter sprake. Daarom is de ABVV boos en doet een beroep op de linkse partijen in de regering, de socialisten en de groenen, om dit wetsvoorstel te amenderen of tegen te houden.