Toezicht houden op telewerken: mag je werkgever toezichtsoftware gebruiken?

Christophe Delmarcelle, medeoprichter van advocatenkantoor DEL-Law, bevestigt deze trend:

"Als we kijken naar de wereldwijde situatie, is het duidelijk dat het gebruik van dit soort software door werkgevers in de afgelopen 12 tot 36 maanden enorm is toegenomen. Dit is vrij logisch in een post-Covid-wereld waarin thuiswerken sterk is toegenomen." De manier waarop de prestaties van werknemers worden gecontroleerd, is hierdoor ook veranderd.

Let op de privacy

Hoewel deze software veel voorkomt, is het gebruik ervan wel legaal? In België is er geen specifieke wetgeving die het gebruik van dergelijke programma's regelt. Met andere woorden, er is geen expliciet verbod, vooral omdat een werkgever het recht heeft om het werk van zijn werknemers te controleren.

"De wet op arbeidsovereenkomsten bepaalt dat de werkgever gezag heeft over de werknemer, wat inderdaad een vorm van toezicht inhoudt."

Dit principe levert in de regel geen bijzonder probleem op wanneer het werk wordt uitgevoerd op de werkplek.

Bij thuiswerken ligt dat echter gevoeliger, omdat privacyaspecten een belangrijkere rol spelen dan op de werkvloer." Een Europese richtlijn over privacybescherming is in België geïmplementeerd.

Dit betekent dat alle controleprogramma's zijn toegestaan, maar dat bepaalde toepassingen problematisch kunnen zijn omdat ze de privacy schenden.

De advocaat noemt als voorbeeld keyloggers, software die registreert wat een werknemer typt op het toetsenbord. "Sommige programma's kunnen zelfs op afstand de camera inschakelen en een foto maken van de werknemer achter zijn scherm."

Sancties

Wat gebeurt er als een werkgever de privacygrenzen overschrijdt? Hoewel er geen specifieke wetgeving over deze software bestaat, kunnen privacyschendingen wel leiden tot sancties.

Als u de privacy van uw werknemers schendt, kunt u boetes opgelegd krijgen," zegt Christophe Delmarcelle. Bovendien is bewijs dat tijdens dergelijke controles wordt verkregen, ongeldig en kan het niet in de rechtbank worden gebruikt, bijvoorbeeld om een ontslag om dringende reden te rechtvaardigen.

Ten slotte kan de werknemer schadevergoeding eisen wegens privacyschending. Dus werkgevers lopen zeker risico.

In plaats van voor extreme methoden te kiezen, geven veel werkgevers de voorkeur aan zogenaamde "soft monitoring," zoals het houden van regelmatige gesprekken. De werkgever kan ook eisen dat de werknemer bereikbaar is via Teams of andere communicatiemiddelen.

Het is aan te raden om dit soort praktijken toe te passen, aangezien ze volledig acceptabel zijn en het mogelijk maken om te controleren of de werknemer op zijn werkplek aanwezig is. Naar mijn mening is dit de beste aanpak.

Oneerlijke werknemers lopen ook risico

Als werkgevers gesanctioneerd kunnen worden, wat geldt dan voor werknemers die niet eerlijk zijn? Met thuiswerken is het inderdaad makkelijker om de werkgever te misleiden, bijvoorbeeld door het gebruik van muisbewegers.

We zien een soort 'wapenwedloop'," merkt Christophe Delmarcelle op. Enerzijds beschikken werkgevers over steeds geavanceerdere controlemiddelen, anderzijds gebruiken werknemers verschillende methoden om controle te ontwijken. Dit varieert van eenvoudige trucs, zoals een ventilator die de muis beweegt, tot geavanceerde software die het toezicht van de werkgever blokkeert.

Dergelijke manoeuvres zijn echter niet zonder risico. Het omzeilen van werkgeverscontrole is in strijd met de verplichtingen van de werknemer zoals vastgelegd in het arbeidscontract.

Qua loyaliteit en respect naar de werkgever schendt men zijn verplichtingen." Daarnaast, als een werknemer de controle ontwijkt, betekent dit dat hij zijn taken niet uitvoert. Dit wordt beschouwd als een fout, omdat de werknemer verplicht is om het overeengekomen werk te doen.

De werknemer loopt het risico ontslagen te worden om dringende reden als de werkgever de misleiding ontdekt." Verder kan de werknemer schadevergoeding moeten betalen.

Stel dat de software die de werknemer gebruikt schade veroorzaakt aan de IT-systemen van de werkgever, bijvoorbeeld via virussen of andere problemen. Deze handelingen brengen aanzienlijke risico's met zich mee voor de werknemer.