Is een clausule inzake het niet-soliciteren van klanten geldig?

De clausule inzake het niet-soliciteren is een bepaling waarbij de werknemer zich ertoe verbindt om tijdens en/of na de beëindiging van de arbeidsovereenkomst geen klanten, leveranciers en werknemers van zijn (ex-)werkgever te benaderen. Ze gaat vaak gepaard met een verbod om met deze personen samen te werken of hen te werk te stellen.

Een dergelijke clausule is niet geregeld door de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten.

Voor zover zij een uitdrukking vormt van de loyaliteitsplicht van de werknemer, is een dergelijke clausule volgens mij geldig zolang zij van toepassing is tijdens de duur van het contract. Ter herinnering: in elk geval mag de werknemer geen handelingen stellen die strijdig zijn met de belangen van zijn werkgever.

De geldigheid ervan na het einde van het contract is daarentegen meer betwistbaar.
Enerzijds omdat het afsnoepen van personeel of klanten op zich wettelijk is en inherent is aan de vrijheid van handel en nijverheid, die werd ingevoerd bij het decreet van Allarde van 2 maart 1791. Zowel klanten als werknemers zijn in principe “vrije prooi”.

Anderzijds omdat de arbeidsovereenkomstenwet enkel een verbod op “oneerlijke” concurrentie inhoudt en strikt de voorwaarden bepaalt voor de geldigheid van een concurrentiebeding (geografische beperking, beperking in de tijd, financiële compensatie, belang).

Sommigen stellen daarom dat, aangezien de clausule inzake het niet-soliciteren niet verboden is bij wet, zij automatisch is toegestaan. Daarbij wordt echter artikel 6 van de wet over het hoofd gezien, dat bepaalt dat elke bepaling die strijdig is met de wet en die de rechten van de werknemer beperkt of zijn verplichtingen verzwaart, nietig is. Aangezien de clausule inzake het niet-soliciteren verder gaat dan wat voorzien is in het concurrentiebeding – namelijk enkel het verbod om voor een concurrent te werken – verzwaart zij de verplichtingen van de werknemer.

In een arrest van 2022 heeft het arbeidshof van Bergen geoordeeld dat een dergelijke clausule, die noch in tijd noch geografisch beperkt was en geen financiële compensatie voorzag, nietig was omdat zij op onevenredige wijze afbreuk deed aan de vrijheid van handel. Dat gezegd zijnde, stelde het hof geen principieel verbod vast op een dergelijke clausule. Een dergelijk verbod zou daarentegen kunnen voortvloeien uit een arrest van het Hof van Cassatie van 22 september 2008, waarvan de draagwijdte echter ter discussie staat.

Dergelijke clausules komen soms voor in overeenkomsten die na de beëindiging van het contract worden ondertekend, in welk geval de werkgever meer vrijheid geniet, aangezien artikel 6 van de wet niet van toepassing is.

Zelfs indien een dergelijke clausule als geldig wordt beschouwd, zou de toepassing ervan eventueel kunnen worden beschouwd als een rechtsmisbruik indien ze enkel voortvloeit uit een kwaadwillige intentie of in geval van een flagrante wanverhouding tussen het voordeel dat de begunstigde ervan haalt en de gevolgen voor de andere partij.

In elk geval dient men erop toe te zien dat men de clausule inzake het afsnoepen van personeel of klanten niet opneemt in het concurrentiebeding, op straffe van nietigheid van dit laatste, rekening houdend met de strikte wettelijke definitie. Ook moet het toepassingsgebied van de clausule zo goed mogelijk worden afgebakend, en indien zij van toepassing is na het einde van het contract, moet er een billijke vergoeding worden voorzien.

Ten slotte voegt men best een strafbeding toe dat voorziet in een forfaitaire schadevergoeding bij inbreuk.