Alle hens aan dek: hoe bedrijven het coronavirus kunnen overleven

Is thuiswerken nu de mirakeloplossing?

Om de verspreiding van het coronavirus te helpen bestrijden, beginnen nogal wat bedrijven met telewerken. Ondernemingen die dat al deden, zoals Deloitte Belgium, hebben een lengte voorsprong.

Er is volgens onze informatie geen bedrijf die in zijn arbeidsreglement heeft bepaald dat zijn werknemers kunnen thuiswerken wanneer een epidemie uitbreekt. Dat wil zeggen dat er geen duidelijk wetgevend kader is. Daardoor kunnen bedrijven niet eenzijdig thuiswerken opleggen aan iedereen in het bedrijf. Bedrijven die wel al voorzien in de mogelijkheid thuis te werken, hebben een lengte voorsprong op ondernemingen die daar nu pas mee beginnen. Om telewerken in te voeren, dienen bedrijven hun arbeidsreglement aan te passen. Daarvoor moeten ze overleggen met de vakbondsafgevaardigden in het bedrijf. Dat vraagt wat tijd.

Het consultancybedrijf Deloitte Belgium voerde telewerken jaren geleden al in. "Flexibiliteit is een deel van onze bedrijfscultuur", zegt Inge Diels, talent partner bij Deloitte Belgium. Er is geen regeling voor het hele bedrijf, maar elk geval wordt apart besproken tussen de werknemer en de leidinggevende. "We proberen ons aan te passen aan de behoeften van onze loontrekkenden, vooral aan de nieuwe generaties, die meer flexibiliteit willen. Maar we moeten ook de continuïteit van onze business verzekeren," zegt Inge Diels.

Volgens een recente peiling van Voka-Kamer van Koophandel bij 1500 Vlaamse bedrijven de afgelopen dagen, blijkt dat het voor twee derde van de ondernemingen niet mogelijk is iedereen thuis te laten werken. Thuiswerken is een vorm van telewerken, wat betekent dat iemand buiten de bedrijfslocatie werkt. Dat kan bij de werknemer thuis zijn, maar dat hoeft dus niet.

Je moet niet voortdurend op de vingers van je werknemer kijken.

Een mirakeloplossing is thuiswerken dus niet, zeker niet in sectoren als de industrie of de handel. Sommige werknemers aarzelen bovendien om telewerken in te voeren. Ze vrezen dat dat hun medewerkers minder motiveert en dat het de productiviteit schaadt. Zal de telewerker niet de hele dag een televisieserie bekijken in plaats van te werken? Hoe kun je vanop afstand zien of het werk gedaan is?

Je moet managen op basis van doelen, zegt Benoît van Grieken, partnerships advisor bij de hr-dienstenleverancier SD Worx: "Het is belangrijk na te gaan of de werknemer zijn taken heeft uitgevoerd, maar je moet niet voortdurend op zijn vingers kijken."

Van Grieken raadt bedrijven aan hun werknemers digitale hulpmiddelen te geven om hun werk te doen: "Een gedeelde elektronische agenda met contacten, acties en behandelde dossiers zorgt ervoor dat je weet waar de loontrekkende aan werkt, zowel op kantoor als thuis."

Is een virtuele vergadering even doeltreffend als een klassieke meeting?

De installaties voor videoconferenties stonden in nogal wat bedrijven stof te vergaren in een achterafzaaltje, maar door het advies om contact met anderen zo veel mogelijk te mijden, stijgt het gebruik ervan.

Het telecombedrijf Orange heeft vergaderingen buitenshuis zo veel mogelijk omgeturnd tot meetings met videoconferencing. Je blijft dan op kantoor en vergadert via een videoverbinding met mensen die elders zitten. Die maatregel nam Orange op groepsniveau. Hij geldt voor alle landen waar het bedrijf actief is. Het is voor de provider een van de voornaamste hefbomen om de epidemie in te dijken. De meeste andere grote bedrijven hebben soortgelijke aanbevelingen.

De technologie voor videoconferenties is er de jongste jaren behoorlijk op vooruitgegaan, in het spoor van nieuwe ontwikkelingen in telecommunicatie. Mensen zijn bijvoorbeeld gewend geraakt aan toepassingen als FaceTime, het programma van Apple voor videobellen. Videoconferencing past zich aan die evoluties aan, zegt Yashfeen Saiyid, bevoegd voor advanced-workplaceproducten bij Proximus. Het telecombedrijf heeft een divers aanbod. Voor een interne vergadering met twee personen volstaat een simpele app, voor vergaderingen met een dozijn deelnemers op meerdere locaties is er een opstelling met camera's, microfoons en televisies.

Alexandre de Saedeleer, de managing director van het digitaal agentschap Tapptic, heeft wel eens een conferencecallvan zes uur met de Verenigde Staten, waaraan zeventien mensen deelnemen. "Om dat efficiënt te laten verlopen, hebben we voor tools als een chatfunctie gezorgd, om te vermijden dat mensen elkaar voortdurend onderbreken" zegt De Saedeleer. "We raden onze klanten ook aan bepaalde software of materiaal in huis te halen, zodat de videoconferenties niet vervelend zijn."

Menselijk contact blijft onmisbaar, maar bedrijven zullen steeds vaker een beroep doen op videoconferenties.

Het digitaal agentschap Tapptic laat zijn werknemers nu twee op de drie dagen thuiswerken en gebruikt samenwerkingsplatformen als Slack, Google Drive, Microsoft Team en Zoom. Met die tools kunnen collega's vanop afstand toch online samenwerken. Slack bijvoorbeeld, dat zegt 12 miljoen gebruikers per dag te hebben, zag zijn beurskoers met 25 procent stijgen in een maand.

De nieuwste technologie voor videoconferenties is veel gebruiksvriendelijker geworden. De deelnemers aan de vergadering kunnen berichtjes uitwisselen via een ingebouwd systeem en ze kunnen documenten delen en samen bewerken. Bij vergaderingen met buitenlandse deelnemers zorgt stemherkenning ervoor dat de technologie nu automatisch ondertitels genereert. Sommige systemen maken het mogelijk de vergadering op te nemen en alles wat is gezegd, automatisch te noteren.

De Belgische kmo AlloCloud biedt zijn platform voor webmeetings nu gratis aan zijn klanten aan. Grote bedrijven als Google en Cisco hebben de limieten op hun gratis videoconferentieversies opgeheven. Het Chinese bedrijf Zoom, dat zijn beurskoers in enkele weken met 40 procent zag stijgen, heeft de maximumduur voor virtuele vergaderingen met twee personen afgeschaft. Voortaan kun je dus langer dan veertig minuten virtueel vergaderen.

Zullen klassieke vergaderingen dan verdwijnen? "Menselijk contact blijft onmisbaar, maar bedrijven zullen steeds vaker een beroep doen op videoconferenties", zegt Yashfeen Saiyid van Proximus. "Wat nu gebeurt, bewijst dat bedrijven moeten blijven investeren in instrumenten om de continuïteit van hun business te garanderen en ervoor te zorgen dat hun teams makkelijker kunnen samenwerken. Als bedrijven daar geen eigen tools voor ontwikkelen, dan zullen hun medewerkers voor hun professionele contacten hun toevlucht nemen tot berichtenapps voor het grote publiek zoals WhatsApp."3 Hoe bescherm ik mijn personeel?

Hoe bescherm ik mijn personeel?

Bedrijven nemen maatregelen om de hygiëne te verbeteren en het aantal verplaatsingen en vergaderingen te verminderen. Ze doen dat om hun personeel te beschermen, maar is het ook gewoon een wettelijke verplichting, zegt advocaat Christophe Delmarcelle.

Of ze nu 10 of 5000 mensen tewerkstellen, bedrijven moeten waken over het welzijn, de gezondheid en de veiligheid van hun personeel. Terwijl het nieuwe coronavirus zich in ons land verspreidt, moeten de bedrijven preventieve maatregelen nemen. "De wet van 4 augustus 1996 en de codex voor het welzijn op het werk bepalen dat de werkgever zware verplichtingen heeft op het gebied van preventie en risicoanalyse", waarschuwt Christophe Delmarcelle, advocaat-vennoot bij het advocatenkantoor DKW en gespecialiseerd in sociaal recht. "Wie die regels niet respecteert, kan strafrechtelijk worden bestraft of burgerlijk aansprakelijk worden gesteld."

Het merendeel van de bedrijven heeft dan ook al maatregelen getroffen. Van duidelijke richtlijnen over de handen wassen over het ter beschikking stellen van alcoholgels tot heel specifieke maatregelen voor de hygiëne. "Engie poetst vaker de gemeenschappelijke ruimtes, de koffiehoekjes, de deurklinken en de knopjes voor de liften", zegt Anne-Sophie Hugé, woordvoerder bij het energiebedrijf Engie België. "We hebben ook de airconditioning in onze gebouwen aangepast, zodat ze werkt met verse lucht en niet met omgevingslucht." Het is een voorbeeld van een maatregel die de meeste bedrijven makkelijk kunnen nemen. Engie heeft net als de meeste bedrijven alle businessreizen naar risicogebieden - niet alleen China of Italië, maar evengoed Frankrijk - sterk beperkt.

Een werkgever kan een werknemer niet verplichten zijn temperatuur te meten.

Wat met iemand die toch wil komen werken? De werkgever kan hem de toegang tot de werkplaats ontzeggen op basis van verdenking of van bepaalde tekenen", zegt advocaat Christophe Delmarcelle. "Maar zo'n weigering kan leiden tot het verbreken van het arbeidscontract, zelfs met loonbehoud. Het is dus beter met de medewerkers overeen te komen welk werk ze van thuis kunnen doen of dat ze betaald in quarantaine blijven."

Delmarcelle stipt ook aan dat niet alles toegelaten is om medewerkers te beschermen. "Op basis van de wet van 23 januari 2003 mag de werkgever geen medisch onderzoek opleggen, behalve voor functies voor veiligheid of bewaking. In elk geval is alleen de preventie-adviseur of de bedrijfsarts bevoegd om dat onderzoek uit te voeren. Een werkgever kan een werknemer dus niet verplichten zijn temperatuur te meten voor hij terugkeert naar het bedrijf. Hij kan zijn werknemer uiteraard wel vragen of hij zelf zijn temperatuur wil meten of vragen aan de preventie-adviseur dat op te leggen als deze dat nodig vindt. Het is ook nuttig werknemers erop te wijzen dat ze niets mogen doen dat hun medewerkers, hun werkgever of derden in gevaar brengt."

Hoe kan ik nieuwe klanten zoeken tijdens een epidemie?

Tokio, Singapore, Barcelona, Bologna, Hannover, de ene na de andere beurs wordt geannuleerd. De tijd en het geld die bedrijven uitsparen omdat een beurs is geannuleerd, kunnen ze besteden aan hun digitale marketingcampagnes.

Lasea, een producent van lasermicromachines, probeert de coronacrisis zo veel mogelijk om te zetten in een kans. "We zijn twee à drie jaar begonnen met digitale marketing, het is nu het moment dat een niveau hoger te tillen", zegt Violette Marbehant, die de verkoop en de marketing doet bij de Luikse kmo Lasea. "We zullen onze zoekmachineoptimalisatie bij Google verbeteren en onze betalende campagnes opschroeven. We zullen dan zien welke resultaten dat oplevert."

Ook de beurzen zelf springen op de digitale kar. Bio Spring Europe moest eind maart de toppers van de farma- en biotechsector bij elkaar brengen in Parijs, maar dat gaat nu niet door. Of toch wel? De organisatoren pakten ermee uit dat ze "het grootste digitale event ter wereld in de lifesciences zullen zijn". Zulke digitale beurzen bestonden inderdaad al als aanvulling op het klassieke event.

Naast digitalisering, probeert Lasea ook in nieuwe sectoren klanten te vinden. De kmo, die tachtig mensen tewerkstelt en 12 miljoen euro omzet boekt, is nu sterk afhankelijk van de Zwitserse horlogemakers. "We voelen al een vertraging sinds de politieke problemen in Hongkong, de voornaamste exportmarkt voor Zwitserse luxehorloges", zegt Jean-Christophe Wauters, verantwoordelijke verkoop en marketing bij Lasea. "Zelfs als 60 procent van de productiekosten in Zwitserland moet worden gegenereerd, wordt de rest van de kosten een beetje overal gemaakt, vooral in China. Als er schaarste is bij de leverancier, kan de horlogemaker zijn horloges niet meer assembleren. We voelden al dat een rem gezet werd op investeringen. Gelukkig beslisten we eerder al te diversifiëren. We richten ons vooral op micro-elektronica in de medische sector. De huidige crisis is voor een bevestiging dat dat een goede keuze was."

Hoe hou ik de logistiek voor de export draaiende?

Mydibel, een kmo gespecialiseerd in de ontwikkeling, de productie en de commercialisering van aardappelproducten, voert 55 procent van zijn productie uit buiten de EU.

Het familiebedrijf werkt met maritiem transport, waarbij het gebruikmaakt van koelcontainers, zogenoemde reefers. "Op een schip wordt ongeveer 15 procent van de ruimte gereserveerd voor diepvriesproducten", zegt Marc Van Herreweghe, de CEO van Mydibel. "Wanneer veel schepen geblokkeerd zijn in de havens van China en andere landen, wordt het moeilijk schepen te vinden om onze producten te verzenden. Het coronavirus is al het tweede probleem, na de Afrikaanse varkenspest, die eveneens het maritiem transport sterk heeft verstoord."

Het komt er op aan te anticiperen op wat komen gaat.

De alternatieven liggen niet voor het rapen. Het vliegtuig kost te veel en nieuwe maritieme routes komen er ook niet zomaar bij. "We redden ons, maar het kost ons geld", zegt de CEO van het Moeskroense bedrijf. "We zullen binnen over maand of twee zien of we de productie moeten vertragen. Voor een bedrijf als het onze denk ik dat we gelukkig zullen spreken over het uitstel maar niet het verlies van een aantal verkochte producten."

Van Herreweghe neemt het al bij al filosofisch op. "Het is de job van een manager problemen op te lossen die plots opduiken", zegt hij. Het komt er ook op aan te anticiperen op wat komen gaat. De CEO bestudeert daarom aandachtig alternatieve routes om zijn aardappelproducten uit te voeren naar Azië. Mydibel voert zijn producten uit naar 120 landen, maar niet naar China. De kmo had vorig jaar een omzet van 250 miljoen euro, en bouwt een nieuwe fabriek, die dit jaar nog moet openen. In dat nieuwe gebouw kan het personeelsbestand dan groeien van 650 mensen nu naar 725.

Hoe kan ik mijn voorraden aanvullen nu de productie in China stokt?

De corona-epidemie doet de logistieke productieketen die de laatste twintig jaar gemeengoed is geworden, op zijn grenzen botsen. Heel wat ondernemingen zullen voortaan wellicht grotere voorraden aanleggen.

"De bedrijven zullen moeten nadenken over de kosten die komen kijken bij grotere voorraden", zegt Mikael Petitjean, professor financiën aan de Louvain School of Management en hoofdeconoom van Waterloo Asset Management. "Bedrijven zullen ongetwijfeld nadenken over hoe ze een grotere stock kunnen budgetteren. Dat is geen goed nieuws, want grotere voorraden betekenen dat je meer slapend geld hebt. Dat kost veel en het heeft een impact op de waardering van je bedrijf. Bovendien loop je het risico dat je voorraden minder waard worden als de technologie ondertussen evolueert of de vraag verandert."

We voelen de toegenomen stress bij de bedrijven die ons bevoorraden.

De Luikse beeldtechnologiegroep EVS kiest voor een voorzichtige aanpak. "We volgen de situatie van onze leveranciers op de voet", zegt Yvan Absil, de CEO van EVS. "We kregen af te rekenen met een fabrieksluiting in China, maar ondertussen is de fabriek heropgestart. We voelen de toegenomen stress bij de bedrijven die ons bevoorraden. Hun voorraden slinken en de vertragingen bij de leveringen nemen toe. Ongeveer 20 procent van de leveringen komt te laat, niet altijd om redenen die gelinkt zijn aan het coronavirus. Dat heeft voor ons nog geen gevolgen. Wij kunnen onze producten blijven leveren, omdat we genoeg voorraad hebben tot halverwege het jaar."

Yvan Absil legt uit dat EVS altijd heeft gestreefd naar een evenwicht tussen de voordelen van just-in-timeleveringen en die van voldoende grote bestellingen om kortingen te krijgen. "We zijn nu aan het kijken welke bijkomende voorraad we nodig hebben om de leveringen in de tweede jaarhelft te kunnen garanderen, als de problemen blijven aanhouden", zegt Absil. EVS plaatste alvast vroeger dan voorzien bestellingen bij de heropende Chinese fabrieken en diversificeert zijn leveranciers. Al merkt Absil meteen op dat die diversifiëring niet zaligmakend is. De verschillende leveranciers kopen zelf vaak onderdelen aan bij een en hetzelfde bedrijf.

Die diversifiëring is bovendien niet voor elk bedrijf weggelegd, blijkt uit het relaas van Philippe Bolle, de CEO van Skylane Optics. Dat technologiebedrijf is gespecialiseerd in transceivers, die het lichtsignaal vertalen tussen glasvezel en netwerkswitch. "In ons domein bevoorraadt iedereen zich in China en we voelen dus allemaal de impact", zegt Bolle. "Onze productie draait vandaag met vertraging. Door het coronavirus zijn heel wat bedrijven (in China, nvdr) een maand in quarantaine geplaatst. Sommige bedrijven zijn nog altijd dicht en een groot deel van de fabrieken die de productie wel weer opstarten, draaien maar op 10 of 20 procent van hun capaciteit. Wat het nog erger maakt, is dat ik misschien niet zal kunnen leveren aan mijn eigen klanten, omdat zij misschien ook in quarantaine zullen zijn."

Zelfs al vindt Skylane Optics andere leveranciers, dan nog kan het niet zomaar met hen gaan samenwerken. "Onze producten zijn geauthenticeerd en gecertificeerd", legt Philippe Bolle uit. "Onze contracten met telecomoperatoren bepalen dat wij hun heel specifiek materiaal leveren van een welbepaalde leverancier. Wij kunnen dat niet zomaar veranderen. We zouden onze voorraad kunnen vergroten, maar dat lost nog altijd niet de kern van het probleem op. We zullen nog altijd afhankelijk zijn van China."

De CEO van de Naamse kmo droomt er daarom van enkele productielijnen terug naar Europa te halen. "Maar er zijn jammer genoeg geen investeerders die bereid zijn dat risico te nemen", betreurt Bolle. "Andere sectoren met een hoog risico, zoals de biotech, hebben enorme publieke fondsen gekregen. In de telecomsector is dat niet zo

Hoe behoud je als merk het vertrouwen van de klant?

Wat kunnen merken, zeker de merken met 'corona' in hun naam, doen om hun klanten gerust te stellen? Humor is zelden de beste oplossing, zeker wanneer mensen sterven.

Toen het biermerk Corona drie weken geleden de humoristische toer op ging om zijn nieuwe gamma voor te stellen, verschenen al snel verontwaardigde reacties op de sociale media. Het coronavirus hield toen nog vooral in China huis en niet in de VS. Het merk had het slechte idee te verwijzen naar de nakende komst van het virus, met de slogan Coming ashore soon (binnenkort aan land) en een foto van de blikjes op een strand.

De negatieve buzz die het Mexicaanse biermerk zo creëerde, liet zich meteen voelen. Het aandeel van de producent Constellation Brands, dat eigendom is van de brouwerijgroep AB Inbev, verloor in een week 10 procent van zijn beurswaarde. Volgens enquêtes bij het Amerikaanse publiek dook ook de reputatie van het merk naar beneden. Ondertussen stelt het merk zich heel wat discreter op.

"Bedrijven met een naam die fonetisch dicht bij 'corona' ligt, laten alles het best over zich heen gaan", zegt Emmanuel Goedseels, medestichter van Whyte Corporate Affairs, een communicatiebureau gespecialiseerd in crisisbeheer. "Zo'n merk moet heel goed letten op de reclameslogans die het gebruikt, maar het moet ook weer niet volledig de vergetelheid opzoeken. Het komt erop aan het juiste evenwicht te vinden tussen relativeren en business as usual aan de ene kant en te veel communiceren en het merk onder hoogspanning zetten aan de andere kant."

De Belgische verzekeraar Corona Direct heeft dat evenwicht gevonden. Het heeft zijn lopende reclamecampagne niet opgeschort, zegt woordvoerder Ulrike Pommée van Belfius, de eigenaar van Corona Direct. "Ik ben ervan overtuigd dat 99 procent van de mensen een onderscheid maakt tussen een virus en een merk dat ze goed kennen", zegt Ulrike Pommée. "We hebben daarom beslist de campagne voort te zetten, zeker aangezien de huidige crisis geen impact heeft op de resultaten. We moeten paniek vermijden en onze activiteiten voortzetten."

Bedrijven met een naam die fonetisch dicht bij 'corona' ligt, laten alles het best over zich heen gaan.

De ironie wil dat de affiches in de bushokjes voor Corona Direct uitpakken met de slogan 'Voor iedereen!' Toch lijkt het merk er op de sociale media niet op afgerekend te worden. Wat is het verschil met het biermerk Corona? "Het gaat hier niet zozeer om de communicatie zelf, maar om het product", zegt Thierry Bouckaert, de gedelegeerd bestuurder van het communicatiebureau Akkanto. "Je moet echt een onderscheid maken tussen de twee producten. Volgens mij heeft Corona Direct veel minder te lijden van de situatie, omdat een verzekeringsproduct veel minder impulsief wordt gekocht dan voeding. Je sluit niet elke dag een verzekering af. Bovendien is een verzekering veel minder tastbaar dan bier dat in de supermarkt wordt verkocht en dat je naar je mond brengt om het te drinken. Dat speelt ook een rol."

Een franchisehouder van Shop & Go, een merk van Delhaize, pakte twee weken geleden op eigen initiatief ook uit met een humoristische promotie en kwam op de proppen met 'deux Corona achetées, une Mort subite offerte' (twee Corona's kopen, één Mort subite gratis). De actie werd meteen opgepikt op de sociale media, maar Delhaize vroeg de franchisehouder uit Elsene snel zijn promotie in te trekken. "We begrijpen dat filiaalhouders vaak zin hebben op een originele manier te communiceren en daarbij goede intenties hebben, maar we kunnen niet alles aanvaarden", zegt Aude Mayence, marketingmanager bij Delhaize.

Hoe cashflowproblemen vermijden?

Leveringen die worden geannuleerd, een stokkende productieketen, personeel dat aan de kant staat, naarmate de maatregelen om de epidemie in te dijken zich verspreiden, nemen ook de gevolgen voor de bedrijven toe. Niet enkel de omzet krijgt een knauw, er kunnen ook liquiditeitsproblemen ontstaan. Wanneer niemand nog koopt of levert, moet een bedrijf wel zijn personeel blijven betalen. Hoe pak je dat aan?

"In de grote meerderheid van de gevallen hebben bedrijven ongebruikte kredietlijnen, die ze nu kunnen aanspreken, waardoor ze op eigen kracht het probleem de baas blijven", zegt Pierre Gustin, directeur bedrijven en overheden bij ING België. Wie geen kredietlijn achter de hand heeft, kan volgens Gustin met zijn bankier gaan praten over een krediet. "Voorwaarden zijn wel dat de bankier de klant goed kent, dat het gaat om eenmalige en tijdelijke problemen en dat het bedrijf al niet op de grens zit van wat het kan lenen", licht Pierre Gustin toe. De bankier verwacht dat de problemen de eerste maand draaglijk zullen zijn, maar dat de meest kwetsbare bedrijven daarna in de problemen zullen komen.

Martine Klutz, chief strategy & marketing officer bedrijven en overheden bij Belfius, kent nog enkele alternatieven naast de kredietlijnen. "Het is bekend dat België een open economie is, met bedrijven die op de export gericht zijn. Over het algemeen heb ik de indruk dat het tegenpartijrisico (het risico bij een transactie dat de tegenpartij zijn contractuele verplichtingen niet kan nakomen, nvdr) naar omhoog wordt bijgesteld. Het maakt daarbij geen verschil uit of dat tegenpartijrisico een krediet- of valutarisico is."

De epidemie heeft een veel groter bereik dan de terroristische aanslagen.

Met welke vragen komen klanten nog naar Belfius? "Ze willen eerst weten hoe we hun handelsverkeer kunnen beveiligen en hoe we internationale transacties kunnen dekken via bijvoorbeeld wissels en documentaire kredieten (veilige manier om inkomsten te verzekeren, nvdr)", zegt Martine Klutz. Wacht in elk geval niet te lang voor je naar je bankier trekt, zegt Pierre Gustin: "Er is niets ergers dan dringend naar je bankier te moeten bellen omdat je 200.000 euro nodig hebt om morgen de lonen te kunnen betalen." U informeert zich in dat geval ook beter maar over wanneer uw werknemers loon, een werkloosheidsuitkering of helemaal niets krijgen.

Ook de overheid springt de bedrijven bij. Begin maart maakte de regering al steunmaatregelen bekend voor de getroffen bedrijven. Zo maakt de regering de erkenning van van tijdelijke werkloosheid door overmacht makkelijker en kunnen ondernemers de vennootschapsbelasting, de bedrijfsvoorheffing, de btw of de personenbelasting voor zelfstandigen gespreid betalen. Dat is wel enkel het geval als het coronavirus aan de basis van de problemen van het bedrijf ligt. Maandag maakte ook de EU een stimuluspakket van 180 miljard euro bekend, om bedrijven te ondersteunen. We moeten alle zeilen bijzetten om te vermijden dat bedrijven failliet gaan, zei minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld).

Ook na de terroristische aanslagen in Zaventem en het Brussels Gewest werden maatregelen genomen om de economie te ondersteunen. Toch zijn er naast gelijkenissen ook verschillen tussen beide crisissituaties, zegt Marc Van Muylders, de voorzitter van Horeca Brussel: "De aanslagen vonden plaats op een heel brutale manier en waren heel lokaal. Het ging erom het vertrouwen te doen terugkeren. De epidemie heeft een veel groter bereik, het vertrouwen zal maar terugkomen wanneer de crisis onder controle is."