Hittegolf, werk, maximumtemperatuur... Wat zijn de verplichtingen van de werkgever?

Het is heet, zo heet… werken wordt een hel, maar wat moet mijn werkgever doen?

In deze tijd van langdurige hittegolven, waarbij de temperaturen al enkele dagen boven de 30 graden liggen, is het goed om in gedachten te houden dat de wet van 4 augustus 1996 over welzijn op het werk en de Code welzijn op het werk (Boek V, Titel 1, Hoofdstukken V en verder) strikte verplichtingen oplegt aan werkgevers met betrekking tot blootstelling aan hitte.

Elke werkgever moet eerst een risicoanalyse maken van de thermische omgevingen op de werkplek en maatregelen treffen om het thermisch comfort van de werknemers te waarborgen.

Blootstelling aan intense hitte kan gezondheidsrisico’s veroorzaken (hitteberoerte, uitputting, uitdroging, enz.) en veiligheidsrisico’s (verlies van concentratie, onduidelijke reacties of bewegingen, enz.).

De code stelt maximale temperaturen voor blootstelling op, afhankelijk van de aard van het werk. Deze variëren van 29 graden WBGT voor lichte werkzaamheden (secretariaat, autorijden), tot 26 graden voor gemiddeld werk (timmeren, tractorrijden), tot 22 graden voor zwaar werk (spitten, handzagen, schaven, duwen en trekken van kruiwagens) en 18 graden voor zeer zwaar werk (diep spitten, graven, op ladders klimmen, trappen op en af).

Let op: deze temperaturen moeten worden gemeten met de WBGT (wet bulb globe temperature), die rekening houdt met zowel de droge temperatuur (met een traditionele thermometer) als de luchtvochtigheid en, in sommige gevallen, de wind of zonnestraling. Deze moet worden gemeten met een zogenaamde "globe wet thermometer" (met een soort klokvormige bovenkant).

Er zijn ook conversietabellen waarmee je de WBGT-temperatuur kunt berekenen met een klassieke thermometer en een hygrometer. Zo, bij 30 graden Celsius, komt de WBGT uit op 26 graden bij 60% luchtvochtigheid, maar 29,6 bij 95% luchtvochtigheid. Terwijl 36 graden Celsius resulteert in een WBGT van 29,3 bij 45% luchtvochtigheid. Wanneer de luchtvochtigheid extreem hoog is (bijvoorbeeld 95%), komt de WBGT overeen met de aangegeven temperatuur op de klassieke thermometer. Dit is niet het geval bij lagere luchtvochtigheid.

Als de maximale WBGT-waarden zoals aangegeven in de Code worden overschreden, moet de werkgever een preventieprogramma implementeren dat hij vooraf heeft opgesteld in samenwerking met de preventieadviseur. Dit moet onder andere technische maatregelen bevatten om de overtreding tegen te gaan, zoals het verlagen van de fysieke werklast door veranderingen in apparatuur of werkmethodes, het beperken van de duur en intensiteit van de blootstelling, het aanpassen van de werktijden en organisatie, bijvoorbeeld met werk- en pauzetijden volgens specifieke regels, het verstrekken van geschikte kleding of het gratis aanbieden van verfrissende dranken, enz. Uiteraard zal, indien dit niet al is geregeld via een CAO of interne kledingvoorschriften, lichtere en casual kleding worden toegestaan.

Wat betreft de pauzes wordt verwezen naar de aanbevelingen van de geldende ISO-indices, de bedrijfsarts of de aanvullende voorschriften van de Code, bijvoorbeeld 15 minuten pauze per uur bij een WBGT van 29,5 bij licht werk of 23 bij zwaar werk, maar 30 minuten pauze per uur bij een WBGT van 30 of meer bij licht werk of 24,5 bij zwaar werk.

Minstens in geval van overschrijding door het weer, moet de werkgever binnen 48 uur ventilatoren installeren en, als de overschrijding langer dan 48 uur aanhoudt, moet hij een systeem van beperkte aanwezigheid en rusttijden invoeren en gratis verfrissende dranken verstrekken om uitdroging te voorkomen.

De werkgever moet ook de gezondheid van de werknemers die aan hitte worden blootgesteld monitoren en hen informeren.

Deze verplichtingen gelden voor alle "werkplekken", dat wil zeggen elke plaats waar werk wordt verricht, of dit nu binnen of buiten een bedrijf is, in een gesloten of open ruimte. Aangezien de arbeidswetgeving duidelijk alleen huishoudelijk personeel uitsluit, geldt dit ook voor incidenteel of regulier thuiswerken. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat de werkgever niet dezelfde middelen heeft om actie te ondernemen en controle uit te oefenen als op zijn eigen werkplek, wat enige flexibiliteit impliceert. Het blijft echter van belang dat de werkgever risico’s voorkomt, dus minstens moet hij de werknemer vragen naar de werkomstandigheden thuis en duidelijke instructies geven.

In dit verband wordt eraan herinnerd dat de interne preventiedienst toegang kan hebben tot de werkplek thuis – met voorafgaande kennisgeving als het om een privéwoning gaat – om de gezondheids- en veiligheidsomstandigheden te controleren. De werkgever moet de werknemers bovendien informeren over zijn beleid op dit gebied. Het is raadzaam om in het thuiswerkbeleid duidelijke richtlijnen op te nemen voor extreme hitte, met aanbevelingen over flexibiliteit van werktijden, hydratatie, ventilatie en een uitnodiging om de interne dienst in te schakelen indien nodig.

Overigens kan thuiswerken in sommige gevallen een oplossing zijn bij extreme temperaturen op kantoor, bijvoorbeeld bij een airconditioner die niet werkt, dankzij incidenteel thuiswerken.

Het is ook belangrijk om te weten dat een bedrijf verantwoordelijk is voor het welzijn van werknemers van andere bedrijven die bij hen werken, zelfs voor zelfstandigen. Dus de maatregelen die genomen moeten worden bij extreme hitte stoppen niet bij de eigen werknemers van het bedrijf, anders kan de werkgever verantwoordelijk worden gesteld.

Een gewaarschuwd werkgever...